Wpis zmalowałam dla tych, którzy przypadkiem w swoich życiowych planach mają San Cristóbal. Choćby przejazdem. San Cristóbal jest moim ukochanym miejscem na świecie. Zjadłam tu niejedno taco, wypiłam niejeden mezcal, stańczyłam niejedną parę butów. Przelewam więc mojego San Crisa na blog. Oto Subiektywna Mapa San Cristóbal. Bierzcie, pijcie i jedzcie.
OSTATNIA AKTUALIZACJA: 13.03.2022
Legenda:
🍴- restauracja, 🎸 - muzyka na żywo, 🎶 - muzyka do tańca, 🍸 - bar, ☕ - kawiarnia, 📶 -wifi,🎥 - filmy, 🎭 - teatr/cyrk, 🎨 - galeria, 🏦 - muzeum, 🎁 - zakupy, 📖 - edukacja/warsztaty
1 - Targ (mercado) 🎁 Targ jest ogromny i można znaleźć na nim wszystko, czego dusza i ciało zapragną. Żywe kurczaki albo kurczaki dopiero co ubite, świeże zioła w śmiesznych cenach (1 peso za wiecheć), świeżą lokalną kawę (75 pesos za kg) albo akcesoria z Santa Muerte. Nieco dalej, po lewo za stoiskiem z płytami, znajduje się także ukryte wejście do tzw. przez nas "peronu 9 i trzy czwarte" - restauracyjnego raju, gdzie dostaniemy np. tacos za 2 pesos.
2 - Targ rękodzieła (Mercado de artesaña), przy Ex Convento de Santo Domingo de Guzman 🎁
3 - Na Bolom, Vincente Guerrero 33 🏦 📖 📶 Niezwykłe muzeum z niezwykłą historią w tle. Warto zwiedzić to miejsce z przewodnikiem (Pepe, na zdjęciu), o 16:00 codziennie jest po angielsku. Jest on kopalnią wiedzy i można go wypytać i podpytać o wszystko. Na Bolom to także centrum sztuki (można przyjechać na stypendium artystyczne) oraz czytelnia (z pokaźną biblioteką w różnych językach, na tematy majańskie). Od czasu do czasu odbywają się tu różne wydarzenia, warto śledzić fanpage.
Diament oznacza wszechświat, a ropucha płodność. Według Majów tkaniny reprezentują świat, a proces ich powstawania - życie. Każda wioska w okolicy ma swoje charakterystyczne stroje, które - jak chyba wszystko na tym świecie - również podlegają prawom mody i z roku na rok zmieniają się i ewoluują. Zmiany te, a także kolory, historię i czasoprzestrzeń zawartą w tutejszych tkaninach można śledzić w gablotach i niekończących się szufladach Centro de Textiles del Mundo Maya leżącym w Ex-Convento Santo Domingo przy bazarze z rękodziełem. Więcej na temat majańskich tkanin w tekście Bartka Kaftana ze zdjęciami Julii Zabrodzkiej.
5 - No Name Quesadillas (Quesadille u Lupity), Flavio Paniagua 49B 🍴 (JUŻ NIE ISTNIEJĄ)Tzw. niedorzeczne quesadille. Nie są tanie, ale są niedorzecznie pyszne! Wszystko zaczęło się od małego wózeczka, z którego Lupita sprzedawała codziennie inne quesadille. Teraz wózek wstawiła do restauracji, która czynna jest jedynie wieczorami od czwartku do wtorku (od 20:30). Do niedorzecznych quesadilli serwuje się tutaj niedorzeczne dobre salsy! Można też zamówić niedorzecznie dobre atole (lokalny napój z kukurydzy). Każdego dnia tygodnia jest tutaj inna gastronomiczna tematyka. Najbardziej popularny jest czwartek - dzień owoców morza. Piątek jest tutaj mięsny, niedziela-wtorek - wegetariańskie, a sobota to mix wszystkiego.
6 - Paliacate, 5 de Mayo 20 🎸🎶🍸🎥 📶BTW, "paliacate" to charakterystyczna chustka zapatystów.
Malutkie miejsce, które serwuje burritos i mezcal. To takie moje ulubione miejsce na rozruszanie wieczoru. Jest tak malutkie, że już kilka osób to tłum, a jak jest tłum, to jest impreza. Na tych kilku metrach kwadratowych przeżyłam kilka najlepszych potańcówek w San Crisie, Miejsce prowadzi mój znajomy Lalo (na zdjęciu), pozdrówcie go koniecznie ode mnie! A i zamówcie słynne szoty zwane Astronauta - szot mezcalu oraz limonka na zagryzkę, z jednej strony pokryta cukrem, z drugiej kawą. Energetycznie wystrzela wysoko w niebo.
Jedno z moich ukochanych miejsc, ale dzieje się tutaj coś tylko raz na jakiś czas, więc warto sprawdzić fanpage. Za wszystkim stoi trupa cyrkowo-aktorska i organizują tu przeróżne cyrkowo-akrobatyczne-żonglerskie shows (wejście za dobrowolny datek do kapelusza). Zdarzają się też całonocne koncerty. Byłam też na świetnych pokazach filmowych i cuentacuentos - wieczorach opowieści. W ciągu dnia odbywają się tutaj różne ciekawe warsztaty - akrobatyczne, taneczne, żonglerskie, klauniarskie.
9 - El Bony, zmiana lokalizacji: Nicolas Ruiz, zaraz za skrzyżowaniem z Vincente Guerrero 🍴To mała knajpka w podwórku, która sukcesywnie rozrasta się od kilku lat wraz ze wzrostem popularności miejsca. Popularność lokal zawdzięcza swoim wyjątkowym owocom morza. Wujek Bony robi takie tacosy, że później nie sposób przestać o nich gadać przez cały dzień i całą noc! Rodzina Wujka Boniego pochodzi z Ensanady, a to tam przyrządza się - wedle obiegowej opinii - najlepsze owoce morza w Meksyku! W środy nieczynne. Tacos idą w zestawie trzy, można sobie pomieszać rybne i krewetkowe. (w środy nieczynne)
10 - Entropia, Maria Adelina Flores 22A 🎸🍴🍸 📶 (NIE ISTNIEJE JUŻ, przenieśli się do Zipolite)
11 - Viña de Bacco, Real de Guadalupe 7 🍸 📶
Meksyk to nie tylko tequila i mezcal, Chiapas ma swoje lokalne trunki: pox i comiteco. Obydwa wytwarza rodzina Sofii i Cristóbala, a spróbować ich możecie w ich showroomie w przytulnym patio przy ulicy Belisario Dominguez, w przyjemnym towarzystwie świetnej kawiarni La Frontera. Miejsce oferuje darmowe prezentacje z degustacją poxu w różnych smakach (moim hitem jest czekoladowy!), dzięki której dowiecie się więcej o miejscu poxu w kulturze rdzennych społeczności w Chiapas.
Barbacoa to jeden z jakże meksykańskich smaków. Niewegetariańskie meksykańskie must-taste. "Barbacoa" to dosłownie "barbeque", jednak tutaj oznacza baraninę, duszoną tradycyjnie w wykopanym w ziemi dole. Mięso kupuje się tutaj na wagę, na kilogramy, pół-kilogramy, ćwierć-kilogramy (my zazwyczaj zamawiamy kilogram na czworo, ale po takim kilogramie to już mal de puerco, food coma, nic tylko spać i trawić). Do każdego zamówienia na gratisie wchodzą tortille, dodatki, a także consome - barani rosołek. Yessi serwuje także caguamy, duże butelki piwa w przyzwoitej cenie, co czyni z tego miejsca świetnie miejsce w podobie staropolskiej biesiady (po hiszpańsku nazywa się to sobremesa). Yessi to też idealne miejsce na leczenie kaca.
14 - Cafe Natura, Real de Guadalupe 26 ☕ 📶Real de Guadalupe to najfajniejszy deptak w mieście, a najlepszym miejscem na kawkę albo piwko jest tutaj Cafe Natura. Przy piwie za 18 pesos można sobie poormować przechodzący tłum i pozbierać lokalne ploteczki. Dla mnie nie ma dnia bez kawy w Cafe Natura i bez pozdrawiania ciągnącego ulicami tłumu. Taki mały rytuał.
15 - Revolucion, Andador Ecleciastico esquina con 1 de Marzo🎸🎶🍸
16 - Cocoliche, Cristóbal Colón 3 🎸🍴🍸
17 - Mezcaleria Gusana Grela, Maria Adelina Flores 2 🍸 (NIE ISTNIEJE) |
| Fot. Danni/https://foursquare.com |
Restauracyjka, która serwuje pyszne meksykańskie jedzenie w naprawdę niskich cenach. Zazwyczaj zamawiam tutaj chilaquiles za 35 pesos, które serwowane jest z jajkiem sadzonym oraz z awokadem. Do wyboru mają czerwone i zielone, z czego zdecydowanie polecam czerwone. Kumpelski tip: knajpa codziennie gotuje świeże potrawy, więc im wcześniej się przyjdzie tym lepiej, bo im później w dzień, tym bardziej wyprztykują się z potraw.
19 - Kinoki, Belisario Dominguez 5A 🎥🍴☕ 📶
20 - Księgarnia Abuelita, Cristóbal Colón 2 🎁☕ 📶
To takie miejsce, gdzie idzie się, jak jeszcze jest za wcześnie na Madre Tierra (nr 22). Szeroka oferta piwno-mezcalowa, znajdzie się także coś do zjedzenia. Każdego dnia obowiązuje tutaj inne alkoholowe promo, dla każdego coś miłego. Późniejszym wieczorem stoliki coraz śmielej odsuwane są pod ściany, a lokal zmienia się w parkiet taneczny. Przeboje zazwyczaj bardzo taneczne, meksykańsko-latynoskie. Po północy drzwi się zamykają, ale za nimi toczy się impreza. Trzeba się dobijać.
22 - Madre Tierra, Insurgentes 19 🍸🎶 (NIE ISTNIEJE)Przeze mnie zwana Desmadre Tierra ("desmadre" to po meksykańsku "niezły burdel"). To ostatni lokal w naszym imprezowym plannerze. Nie ma sensu przychodzić tu przed trzecią w nocy, koncert startuje o 4:00 - 4:30, a impreza kończy się zwykle koło ósmej. To takie miejsce dla niewybawionych, niewytańczonych, niedopitych. Wejście kosztuje pesos 50, ale dostajemy za to duże piwo, więc mniej więcej się zeruje. Nie próbujcie walczyć z luchadorem!;) W ciągu dnia na parterze budynku funkcjonuje także restauracja oraz kilka sklepików.
Przyjemna kawiarnia z ogródkiem, wifi i prawdziwie polskim sernikiem. Sprzedają tu też świetną, mieloną na miejscu kawę na wagę. Ilekroć próbuję się tu z kimś umówić na spokojną kawę, to nie wychodzi, bo nagle okazuje się, że siedzi tu setka znajomych. We wtorki o piątej mój nauczyciel hiszpańskiego Ascencion organizuje tutaj spotkania Clubu Polyglot - wielojęzykowe wymiany językowe.
 |
| Fot. DaDa FB |
Klub jazzowy, podobno jeden z najstarszych lokali z muzyką na żywo w San Crisie. Gra się tu jazz, ale nie tylko. Ja kiedyś załapałam się tu na przyjemny wieczór z magikiem, gdzie wystąpiłam na scenie w tradycyjnej roli sierotki wybierającej karty. Czasem na koncerty jest tu wejście płatne.
Przepiękny lokal na dużym patio. Miejsce powstało we współpracy z lokalnymi społecznościami indiańskimi. Od patio znajduje się wejście do oficjalnego sklepiku zapatystowskiego oraz do sklepu z rękodziełem kooperatywy Las Abejas de Acteal. W TierrAdentro odbywają się koncerty, a także spotkania autorskie oraz dyskusje, często na tematy społeczno-indiańskie. Program wydarzeń znajdziecie tutaj.
Centrum kulturalne dla ludzi z barrio wybudowane z własnych środków przez Amerykanina, który zwie się Mr Mac. To tu robiliśmy karnawał dla okolicznych dzieciaków. Tu też dałam się pomalować od stóp do głów na body painting contest. Nie codziennie coś tu się dzieje, warto śledzić Facebooka. Ale jak się dzieje to się dzieje wszystko naraz i przychodzi tu całe miasto! Mr Mac jest również lokalnym mecenasem sztuki i prowadzi małą galeryjkę na Real de Guadalupe 118.
Włoska restauracja prowadzona przez moją znajomą Marię, która jest przeotwartą i przekochaną osobą, a zarazem jedną z lepszych kucharek, jakie znam. Niewątpliwym hitem lokalu jest domowy makaron! Restauracja nie jest najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem kolacyjnym w mieście, to miejsce, gdzie wybieramy się na specjalne, urodzinowo-rocznicowo-sukcesowe kolacje.
Galeria prowadzona przez Kiki Suarez - Niemkę, która spędziła w San Cristóbal większość życia, tworząc i angażując się w lokalne projekty. Na dole znajduje się sklepik ze sztuką Kiki na każdym możliwym gadżecie, a na pierwszym piętrze jest galeria z wystawami czasowymi, często naprawdę kapitalnymi. W Kikimundo odbywają się także regularne projekcje filmowe oraz inne wydarzenia i warsztaty. Kikumundo ma również filię przy hotelu na ulicy 28 de Agosto.
Miejsce, które łączy sobie wszystko. Znajdziemy tu restaurację ze zdrowym jedzeniem, świetną piekarnię, sklepiki z produktami leczniczo-ziołowymi oraz ogród na dachu, gdzie hoduje się warzywa, które później można zjeść w restauracji. Wszystko prozdrowotnie, proorganicznie, prolokalnie. Odbywają się tu też różne warsztaty i zajęcia, w tym między innymi lekcje hiszpańskiego.
Bardzo popularny bazarek odbywający się dwa razy w tygodniu: w środy i w soboty rankami i wczesnymi popołudniami. To trochę taka hipsterska moda na organiczne bazarki, która przyszła ze Stanów i Europy, ale - co jest pewne - jakości temu miejscu odmówić nie można. Dostaniemy też tu wiele produktów, których nie sposób znaleźć gdzie indziej w San Cristóbal - przede wszystkim świetne produkty mleczne, grzyby, królicze mięso, wypieki i przetwory. Spotyka się tu wszelkich możliwych znajomych.
Bar w alternatywnym, rockowym klimacie. Często koncerty na żywo! Aktualny program znajdziecie na Facebooku La Catriny.
32 - El Tio Chelo, Av. Juarez casi esquina con Calzada Las Americas 🍴🎭
Galeria sztuki (wejście darmowe), gdzie często odbywają się również ciekawe wydarzenia: spotkania, konferencje, warsztaty.
34 - Darmowy lekarz, przy aptece 
35 - La Kaverna, Avila Camacho 🎸 🎶 (NIE ISTNIEJE)
36 - CIDECI, Universidad de la Tierra (UniTierra) 📖
Jeśli będziecie w San Cristóbal, chętnie się spotkam. Fajnie od czasu do czasu otworzyć gębę po polsku. Zachęcam do kontaktowania się, pisania i umawiania.